Het komt best veel voor: faalangst bij studenten. Het verbaast me soms hoeveel studenten hier last van hebben en niet goed weten hoe ze het beste kunnen omgaan met faalangst. Ze hebben er zoveel last van dat ze zes weken van tevoren al slapeloze nachten hebben omdat ze een presentatie moeten geven, dat het zweet ze uitbreekt als ze moeten starten aan een tentamen. Door hun faalangst zijn deze studenten niet in staat om het beste uit zichzelf te halen, sommigen halen door deze ellendige angst hun diploma zelfs niet.
En dat moeten we niet hebben dacht ik zo. Dus geef ik een aantal keer per jaar de F*ck Faalangst training aan een kleine groep studenten die hier last van heeft. Studenten leren aan de hand van vijf simpele (tenminste, op papier simpele*) lifehacks beter om te gaan met faalangst:
1. Het worst case scenario is nooit zo erg als je denkt (zelfs als alles fout gaat, komt het wel goed)
Echt waar. Mensen zijn gemiddeld behoorlijk slecht in het inschatten van wat ze aankunnen. En behoorlijk goed in het overwinnen van tegenslagen. Wat ze dus niet weten.
Zo vertelde één van mijn studenten in de faalangst training over haar worst case scenario, waarvan ze als je het haar van tevoren had verteld had gedacht dat ze het nooit aan zou kunnen en ter plekke af zou sterven: binnen een paar weken raakte ze haar baan kwijt, maakte haar vriendje het uit en werd ze gedwongen te stoppen met haar studie omdat ze niet voldoende punten had gehaald. Zo was ze dus in korte tijd werk- en studieloos, relatie- en dakloos. Behoorlijk kut dus.
Ja, het ging een tijdje niet zo goed met haar. Ja, het duurde even voordat ze deze enorme kloteperiode te boven kwam. Maar het lukte wel. Inmiddels woont ze samen met haar nieuwe vriendje, die uiteraard 10 x leuker is dan de oude. Ze heeft besloten dansles te gaan geven om haar geld te verdienen, iets dat ze stiekem altijd al wilde. En ze doet nu een opleiding die ze ook heel leuk vindt. Alles bij elkaar opgeteld concludeert ze vol trots dat het beter met haar gaat dan ooit. Kortom: het worst case scenario was erg, maar niet zo erg als ze vooraf had gedacht. En het bracht haar ook nog eens prima nieuwe dingen. Ktsjing.
Wanneer je beseft dat zelfs het worst case scenario niet onoverkomelijk is, is een onvoldoende halen voor een tentamen dat zeker niet.
2. Negatieve gedachten kun je vervangen voor meer positieve gedachten (waarom zou het niet lukken?)
Het nare van deze tip is dat het behoorlijk wat energie en oefening vergt om negatieve gedachten om te buigen. Het goede nieuws is dat het mogelijk is. Door elke keer als je een negatieve gedachte hebt over bijvoorbeeld een prestatie die je moet leveren (“het gaat me toch niet lukken”, ” “ik kan dit toch niet”, “ik zal wel weer…..”), je hiervan bewust te worden. Om je vervolgens af te vragen hoe logisch, rationeel en realistisch deze gedachte is. Wanneer je tot de conclusie komt dat dat allemaal wel meevalt, kun je deze rare, irrationele gedachte vervangen voor een meer positieve, rationele gedachte.
Hoe vaker je dit doet, hoe makkelijker het wordt. En hoe minder de angst om te falen wordt. Want waarom zou je falen? En waarom is het zo erg als dat eventueel zou gebeuren?
3. Accepteer jezelf onvoorwaardelijk (dus ook je faalangst)
Jezelf onvoorwaardelijk accepteren klinkt nogal geitenwollensokkig en bovendien knap lastig. Is het ook. Maar het helpt echt als je wilt leren omgaan met faalangst, dus het kan geen kwaad om het toch te proberen, jezelf accepteren met al je goede en minder goede eigenschappen. Dat wil trouwens niet zeggen dat je die minder goede eigenschappen leuk gaat vinden of ze toejuicht. Ik heb het echt alleen over accepteren dat je deze minder goede eigenschappen hebt. En dat er dingen zijn waar je niet in uitblinkt. Nou en. Als je dit lastig vindt heb ik hier een filmpje om het wat duidelijker te maken.
Proberen jezelf te accepteren begint met het accepteren van je faalangst. Veel van mijn studenten met faalangst vinden het feit dat ze faalangst hebben heel erg stom, iets om je voor te schamen. Waardoor ze een angst ontwikkelen voor de angst. En de angst dus erger wordt. Snap je? Maar als je in staat bent om te accepteren dat faalangst iets is dat op dit moment bij jou hoort en dat dat ok is (want het is nou eenmaal zo, niet perse omdat je het zo leuk vindt), dan ben je al een stuk minder angstig om faalangst te hebben. En dat is alvast een angst minder! Leren omgaan met faalangst is leren accepteren dat je bent wie je bent. Met faalangst en al.
4. Je bent meer dan je prestaties
Studenten met faalangst zijn vaak geneigd om zichzelf continu af te rekenen op hun prestaties. Of liever gezegd, het (verwachte) uitblijven hiervan. Iets dat ze goed doen vinden ze niet meer dan normaal, of meer geluk dan wijsheid. Wanneer ze echter iets minder goed doen, rekenen ze zichzelf dat enorm aan. En vinden ze zichzelf in zijn geheel mislukt, in plaats van alleen dat ene tentamen of die ene presentatie. Met als gevolg dat de angst om te falen weer een beetje erger is geworden. Vicieuze cirkel alert en niet zo handig als je wilt kunnen omgaan met faalangst.
Het kan dus geen kwaad om een keer stil te staan bij wie je bent, min je prestaties. Ik laat studenten vertellen wat voor eigenschappen ze hebben, waar ze van houden, of waarvan niet. Alles behalve hun prestaties. Want die zijn slechts een onderdeel van wie ze zijn. Een heel klein onderdeel. Wie dat beseft, beseft ze ook dat een keer falen voor een tentamen niet meteen betekent dat je in zijn geheel mislukt bent.
5. Focus op het proces, niet op het resultaat (daar heb je namelijk geen invloed op)
Deze regel leerde ik van Marc Lammers, hockey coach van onder anderen het Nederlands dames team. Met dit team won hij zo’n beetje alles wat er te winnen viel. Dat lukte hem, door zich volledig te focussen op het proces, en zo min mogelijk bezig te zijn met het eindresultaat. Volgens hem is het eindresultaat namelijk iets dat van meer factoren afhankelijk is dan je zelf in de hand hebt. Je tegenstander, de scheidsrechter, de kwaliteit van het veld… Hij vertelde zijn speelsters zich alleen bezig te houden met datgene waar ze invloed op hadden: op zichzelf en hun ontwikkeling.
Het proces dus. Hierbij vond hij het ook nog eens belangrijk dat iedere speelster zich zoveel mogelijk bezig hield met het verbeteren van haar sterke punten, in plaats van met haar minder sterke punten. Met je minder sterke punten ga je namelijk geen wedstrijden winnen.
Dus vertel ik mijn studenten zich te focussen op datgene waar ze invloed op hebben: de voorbereiding op een tentamen. Een beetje opletten tijdens de lessen, een goede planning maken, zorgen voor een rustige, opgeruimde studieplek, dat soort dingen. De rest ligt buiten jouw invloed en is dus nutteloos om je druk over te maken.
Meer lezen over faalangst? Lees dan ook dit artikel.
*Het is niet zo moeilijk om een blogpostje te typen over leren omgaan met faalangst aan de hand van een rijtje gouden tips. Hiermee los ik faalangst bij (mijn) studenten niet op. Met deze tips gaan we echter 8 weken intensief aan de slag. We oefenen, bespreken en evalueren de resultaten. En na die 8 weken moeten de studenten natuurlijk vooral blijven oefenen. En dan…. kun je met deze tips leren omgaan met faalangst! Jiehaa!
Heb jij last van faalangst en wil je hulp om hier beter mee om te leren gaan? Neem dan contact op voor een vrijblijvend intake gesprek!