Vorige week gaf ik samen met mijn favoriete collega E. de training “Studeren met dyslexie” aan onze aankomende studenten. En dat is leuk. Omdat nieuwe studenten altijd gemotiveerd zijn en nog niet ongeïnteresseerd of brutaal durven zijn. Maar ook omdat we ze met deze training nog voordat hun studie begint vast een belangrijke voorsprong geven waar ze best wel blij van worden.
Dyslexie, wat is dat precies?
Dyslexie is heel simpel gezegd moeite hebben met lezen en schrijven. De oorzaak is echter een stuk minder simpel uit te leggen, maar heeft in ieder geval te maken met de manier waarop onze hersenen zogenaamde klankcodes fonologisch verwerken*. Bij dyslecten worden deze klankcodes minder goed opgeslagen. Voor de duidelijkheid, dat heeft dus niets met intelligentie te maken. Wel met erfelijkheid.
Dyslexie is het nieuwe hipster
In mijn werk lijkt het wel alsof steeds meer studenten studeren met dyslexie (en dat klopt nog ook volgens het CBS), waardoor ik me als totaal niet expert weleens afvraag of het misschien een beetje een modeverschijnsel is. En of het misschien ook zo kan zijn dat op zijn minst een deel van de studenten met een officiële diagnose gewoon niet zo goed kan lezen en schrijven. Waarmee ik dus niet beweer dat dyslexie niet bestaat, integendeel.
Anna Bosman, hoogleraar dyslexie aan de Radboud Universiteit is het met mij eens. Zij zegt in een interview in het AD dat dyslexie vooral het gevolg is van slecht onderwijs. Dit zegt ze in tegenstelling tot mij niet zomaar, want ze houdt zich al jaren bezig met onderzoek naar dyslexie.
Het grote voordeel van het hebben van een dyslexieverklaring (en dus misschien wel een deel van de uitleg waarom dyslexie het nieuwe hipster is), is dat studenten met zo’n verklaring recht hebben op een aantal voorzieningen tijdens het studeren. Extra tijd en het gebruik van een laptop voor het maken van tentamens bijvoorbeeld. Je kan je voorstellen dat dat best handig is als je als student moeite hebt met lezen en schrijven.
Even dyslexieverklaring regelen brb
Prima dus. En wat mij betreft ook terecht. Totdat de makers van het programma Rambam in een uitzending over dyslexie lieten zien hoe makkelijk het is om aan zo’n dyslexieverklaring te komen. Dat lukte hen meerdere malen door simpelweg wat d-tjes en t-tjes te verwisselen in een test van amper 12 minuten. Een keer lukt het zelfs om telefonisch een verklaring te regelen. Zo makkelijk is het dus om misbruik te maken van het systeem rondom het verstrekken van dyslexieverklaringen. Wow.
Na het zien van deze uitzending en het lezen van een aantal artikelen van experts (die stuk voor stuk de kwaliteit van het onderwijs als oorzaak aanwijzen) twijfel ik nog meer of we nou bij alle dyslecten te maken hebben met een stoornis, of een gebrek aan goed onderwijs. Voorlopig hou ik het er op dat de waarheid in het midden ligt en dat dyslexie dus bestaat, maar dat de diagnose tegelijkertijd te snel, te makkelijk en te vaak gesteld wordt, waardoor er onnodig veel studenten rondlopen met een dyslexieverklaring. Dat heeft de uitzending van Rambam ook wel aangetoond.
Maar je kan je ook afvragen hoe relevant het is om een antwoord op deze vraag te hebben. En of we niet gewoon met z’n allen even moeten kijken hoe we het beste om kunnen gaan met leerlingen en studenten die een probleem hebben met het verwerken van taal. Want dat er veel studenten zijn die moeite hebben met lezen en schrijven is wel duidelijk.
Dyslexie training
Daarom geven we dus de training ‘Studeren met dyslexie’. Het uitgangspunt hierbij is dat dyslexie geen stoornis is, maar een andere manier van informatie verwerken. Het is namelijk bekend dat dyslecten, in tegenstelling tot niet-dyslecten, bij het lezen gebruik maken van beide hersenhelften in plaats van alleen de linkerhersenhelft, waar de taalcentra zich bevinden. En dat veel dyslecten beelddenkers zijn, dus meer in beelden dan in woorden denken. En dat is alleen een beperking omdat ons onderwijs systeem nogal op taal gericht is en we met z’n allen moeten leren op een manier die past bij de grootste groep. Daarom geven we studenten met dyslexie tools om te studeren waarbij ze meer gebruik maken van hun talent, in plaats van te focussen op dat waar ze moeite mee hebben.
Ok, maar is dyslexie nou een stoornis of niet?
Er zal voorlopig wel geen duidelijk antwoord komen op de vraag of dyslexie een stoornis is of het gevolg van slecht onderwijs. Maar de oplossing ligt sowieso wel in het onderwijs. Door kinderen/scholieren/studenten heel goed te begeleiden en hierbij gebruik maken van hun talent en het aanbieden van meerdere leervormen die aansluiten van die talenten, denk ik dat je al een heel eind kan komen.
*In Finland heeft dus bijna niemand dyslexie. Komt omdat in die taal woorden precies hetzelfde klinken als je ze schrijft. Dat is pas handig.